Η μεγαλύτερη οροσειρά του κόσμου είναι τα Σομαλάια – Αλλά δεν θα τη δούμε ποτέ

 

Τι είναι ο πλανήτης μας; «Μὴν εἶν᾿ οἱ κάμποι; Μὴν εἶναι τ᾿ ἄσπαρτα ψηλὰ βουνά;», που λέει κι ο ποιητής; Ναι, είναι και αυτά. Ο ποιητής – ο Ιωάννης Πολέμης εν προκειμένω- δεν είχε ιδέα όταν έγραφε το ποίημα πόσο ψηλά και πόσο άσπαρτα θα είναι τα βουνά αυτού του κόσμου στο μέλλον, ούτε εμείς είχαμε μέχρι πρόσφατα, τώρα όμως έχουμε.

Αυτήν τη στιγμή που μιλάμε, η ψηλότερη οροσειρά του κόσμου είναι τα Ιμαλάια, τα οποία είναι σχετικά νέα είσοδος στον πλανήτη, δημιουργήθηκαν μόλις πριν από 50 εκατομμύρια χρόνια. Για η μέση διάρκεια της παραμονής ενός ανθρώπου στη ζωή, βέβαια, αυτό είναι ένα πάρα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα.

Διότι η μέση διάρκεια της παραμονής ενός ανθρώπου στη ζωή είναι εξαιρετικά δυσανάλογη με το ρυθμό των γεωλογικών αλλαγών και αυτό εξηγεί πολλές από τις συμπεριφορές μας πάνω στον πλανήτη.

Για να πάρουμε μια καλή ιδέα, ας μπούμε στη χρονοκάψουλα.

Όταν χωρίστηκε η Πανγαία

Ακόμη κι αν δεν είστε φανατικοί της παλαιοντολογίας, έχετε σίγουρα πέσει πάνω στο χάρτη της Πανγαίας, υπάρχει και στα σχολικά βιβλία πλέον.

Είναι κάτι που μοιάζει με τη γη όπως είναι σήμερα, αλλά σαν να έχεις στριμώξει όλες τις ηπείρους τη μια πάνω στην άλλη. Κάπως έτσι ξεκίνησε ο κόσμος, καθώς δεν υπήρχαν ήπειροι, αλλά μόνο μια, η Πανγαία, κάτι που εξηγεί και γιατί οι δεινόσαυροι -που ζούσαν ακόμη όταν χωρίστηκαν οι ήπειροι- παρότι δεν κολυμπούσαν και δεν έφτιαχναν πλοία, βρέθηκαν παντού.

 

Αν ζούσαμε στην Πανγαία, οι χώρες μας θα ήταν κάπως έτσι...

Η Πανγαία χωρίστηκε κάποια στιγμή και ανάμεσα στα κομμάτια της μπήκαν οι ωκεανοί.

Οι παλαιογεωγραφικές απεικονίσεις -κατά προσέγγιση φυσικά, αλλά αρκετά ακριβείς- μάς βοηθούν να καταλάβουμε τη διαδικασία που δημιούργησε τον κόσμο μας όπως τον ξέρουμε σήμερα.

Δείτε video εδώ

Continental Drift from Pangea to Today

Ο πλανήτης είναι ένα εξαιρετικά πολύπλοκο σύστημα που λειτουργεί με τους δικούς του μηχανισμούς: Τα ηφαίστεια, τις τεκτονικές πλάκες, τη διάδραση ανάμεσα στη στεριά, τους ωκεανούς, την ατμόσφαιρα και τις βαρυτικές δυνάμεις, που όλα μαζί φτιάχνουν τελικά αυτό πάνω στο οποίο ζούμε.

Είναι μια διαδικασία που δεν σταματά ποτέ, απλώς συμβαίνει με αρκετά αργούς ρυθμούς ώστε οι άνθρωποι να μην το παίρνουν -σχεδόν- χαμπάρι.

Τα τελευταία χρόνια η επιστημονική γνώση μάς επιτρέπει τη δημιουργία αναπαραστάσεων της λειτουργίας αυτών των μηχανισμών στη διάρκεια του χρόνου, αλλά και την προβολή τους στο μέλλον.

Κι αυτό το τελευταίο είναι φυσικά το πιο σημαντικό.

Κάθε μεταβολλή των μηχανισμών αυτών, επηρεάζει σε τεράστιο βαθμό και με τρόπους που δεν φανταζόμαστε καν τη ζωή πάνω στον πλανήτη: Τα μεγάλα ρεύματα των ωκεανών μπορεί να αλλάξουν ξαφνικά πορεία, για παράδειγμα, εάν υπάρξει κάποια αλλαγή στους υποθαλάσσιους διαδρόμους. Αυτό έγινε όταν «έσπασε» το Γιβραλτάρ και δημιουργήθηκε η Μεσόγειος Θάλασσα. Κι αν το ρεύμα του Ατλαντικού, ας πούμε, αλλάξει πορεία, θα ανατραπεί το κλίμα σε όλη την υφήλιο.

Όταν η πανγαία χωρίστηκε, μεγάλα τμήματά της -περίπου το 70%- βυθίστηκαν στους ωκεανούς. Οι γεωλόγοι μελετούν τα τμήματα που έμειναν στην επιφάνεια, προκειμένου να κατανοήσουν καλύτερα όσα βυθίστηκαν. Και τα βουνά τούς δίνουν πολύτιμα στοιχεία.

Αν, λοιπόν, μπορούμε να «δούμε» πώς ήταν τα βουνά πριν από 200 εκατομμύρια χρόνια, γιατί να μην μπορούμε να «δούμε» πώς θα είναι και σε 200 εκατομμύρια χρόνια από τώρα;

Η σκέψη είναι λογική και μια ομάδα γεωλόγων του Πανεπιστημίου της Ουτρέχτης, με επικεφαλής το δρα Ντούβα βαν Χινσμπέργκεν ανέλαβαν το πρότζεκτ.

Μια οροσειρά από τη Μαδαγασκάρη ως την Ινδία

Προκειμένου να κάνουν την αναπαράσταση δημιούργησαν ένα μάνιουαλ: «Πώς φτιάχνονται τα βουνά», είναι περίπου ο τίτλος του. Κάπως απλά, τα βουνά δημιουργούνται όταν δύο πλάκες συγκρούονται και πιέζει η μία την άλλη, «τσαλακώνοντας» τη γη στο σημείο της σύγκρουσης.

Τη στιγμή της σύγκρουσης η μια πλάκα βυθίζεται κάτω από την άλλη. Μετά, όταν τα πράγματα ηρεμούν κάπως, αρχίζει και πάλι να αναδύεται, διεκδικώντας το χώρο της. Όποιος σπρώχνει πιο πολύ κερδίζει και στο ενδιάμεσο έχουμε οροσειρές.

Για να προβλέψουμε, λοιπόν, το σχηματισμό μελλοντικών οροσειρών, πρέπει να παρακολουθήσουμε τις κινήσεις των τεκτινικών πλακών. Οι επιστήμονες κατέληξαν σε ένα εντυπωσιακό συμπέρασμα: Η μεγαλύτερη οροσειρά του μέλλοντος θα χωρίζει τη Σομαλία από την Ινδία και δεν ξέρουμε πώς θα ονομάζεται τότε, αλλά εκείνοι, για ευνόητους λόγους, την είπαν Σομαλάια.

Δείτε video εδώ

Mountains of the Future: applying experimental plate tectonics to understand our geological past

Η οροσειρά θα αρχίσει να σχηματίζεται ανάμεσα στην Αφρικανική ήπειρο και τη Μαδαγασκάρη και θα είναι καμπυλωτή, όπως τα Καρπάθια. Η κίνηση των τεκτονικών πλακών θα αποκόψει τη Σομαλία από την Αφρική και θα τη στείλει στην Ασία, όπου θα συγκρουστεί με την Ινδία.

Η βορειοδυτική Ινδία θα θαφτεί αρχικά 50 χιλιόμετρα κάτω από τη Σομαλία, αλλά μετά θα περιστραφεί και θα βγει πάλι στην επιφάνεια. Ανάμεσά τους θα σχηματιστεί, τελικά, μια μεγαλειώδης οροσειρά.

Δεν μπορούμε να ξέρουμε, βέβαια, ούτε το ύψος της, ούτε ακριβώς το μήκος της, ξέρουμε, όμως, ότι θα είναι πολύ εντυπωσιακή, όπως πολύ εντυπωσιακή θα είναι και η διαδικασία της δημιουργίας της.

Από τη μια πλευρά κρίμα που δεν θα είμαστε εκεί για να τη δούμε, από την άλλη ευτυχώς που δεν θα είμαστε εκεί να το ζήσουμε, οι τεκτονικές δυνάμεις που θα απελευθερωθούν στη διαδικασία είναι σχεδόν αδιανόητες για το ανθρώπινο μυαλό.

Σε κάθε περίπτωση, δεν χρειάζεται ν' ανησυχούμε, διότι όταν συμβούν όλα αυτά, ξέρετε, θα έχουμε πεθάνει όλοι.

 Από Μαρία Δεδούση