Είδαν τη ΄φάκα΄ οι Παλαιστίνιοι - Κρίνεται στο Μπαχρέιν το σχέδιο Κούσνερ

Το οικονομικό σκέλος του ειρηνευτικού σχεδίου Τραμπ για τη Μέση Ανατολή ανακοινώνεται σήμερα στο Μπαχρέιν, σε μια διάσκεψη, που σύμφωνα με τον Λευκό Οίκο, αποσκοπεί στην συγκέντρωση 50 δισεκ. δολαρίων για επενδύσεις στην ευρύτερη περιοχή. Η διάσκεψη, ωστόσο, είναι μάλλον καταδικασμένη να αποτύχει, καθώς την μποϊκοτάρουν οι Παλαιστίνιοι. Στο πλαίσιο αυτό, το πιθανότερο είναι ότι οι παριστάμενοι, απλώς να επιβεβαιώσουν  την στήριξή τους στον Τραμπ για μια σκληρή στάση έναντι του Ιράν.

Κεντρικό πρόσωπο στην διήμερη σύνοδο του Μπαχρέιν είναι ο γαμπρός του Αμερικανού προέδρου, Τζάρεντ Κούσνερ, ο οποίος εργάζεται εδώ και περισσότερο από έναν χρόνο για την επίλυση του Παλαιστινιακού με το γνωστό «σχέδιο Κούσνερ». Ένα σχέδιο που η ανακοίνωσή του πηγαίνει από αναβολή σε αναβολή, εξαιτίας και των πολιτικών εξελίξεων στο Ισραήλ.

Προερχόμενος από την αγορά ακινήτων, όπως και ο πεθερός Τραμπ, ο Κούσνερ δείχνει να αντιμετωπίζει το Παλαιστινιακό λίγο – πολύ ως κτηματομεσίτης. Όπως μεταδίδουν διεθνή Μέσα, έχει τυπώσει το σχέδιό του σε δύο φυλλάδια, τα οποία μοιάζουν «με προσπέκτους για επενδύσεις», καθώς είναι γεμάτα γραφήματα και στατιστικές. Αφήνει βεβαίως την πολιτική λύση για αργότερα (τον Νοέμβριο και μετά τις νέες εκλογές στο Ισραήλ), αναφέροντας μόνον, ότι η όποια συμφωνία θα είναι μία σύνθεση των θέσεων των Αράβων με τις θέσεις των Ισραηλινών.

Το τυρί και η φάκα

Η τμηματική παρουσίαση του «σχεδίου Κούσνερ» και η πρόταξη της οικονομικής βοήθειας και της ανάπτυξης αποσκοπούσε στο να σύρει την αδύναμη οικονομικά Παλαιστινιακή Αρχή σε μια καταρχήν συζήτηση. Οι Παλαιστίνιοι είδαν όμως την  διαδικασία σαν «το τυράκι που κρύβει την φάκα» και προτάσσουν την πολιτική διευθέτηση, ζητώντας παραλλήλως την άμεση άρση του αποκλεισμού της Γάζας και την επιστροφή των κατεχόμενων. Είναι άλλωστε, έτσι κι αλλιώς, αρνητικοί στις πρωτοβουλίες του Τραμπ, μετά την απόφασή του να αναγνωρίσει την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ.

«Το χρήμα είναι σημαντικό, αλλά η πολιτική λύση είναι πιο σημαντική» είπε χαρακτηριστικά ο Παλαιστίνιος πρόεδρος Μαχμούντ Αμπάς, ο οποίος ασκεί περιορισμένη διακυβέρνηση στην κατεχόμενη από το Ισραήλ Δυτική Όχθη. Την σύνοδο του Μπαχρέιν σαμποτάρουν όμως και άλλοι Παλαιστίνιοι ηγέτες. Σε μια σπάνια εξαίρεση, με τον Αμπάς συμφωνεί και η ισλαμιστική οργάνωση Χαμάς, που ελέγχει τη Γάζα. Αξιωματούχος της Χαμάς δήλωσε άλλωστε, ότι ο Τραμπ, με τον τρόπο που προσεγγίζει το Παλαιστινιακό, «επιδιώκει να μετατρέψει την πολιτική υπόθεσή μας σε μια ανθρωπιστική υπόθεση και να συγχωνεύσει την κατοχή στην περιοχή».

Στην σύνοδο του Μπαχρέιν δεν θα παραστούν ούτε εκπρόσωποι της κυβέρνησης του Ισραήλ, παρά μόνον Ισραηλινοί επιχειρηματίες. Τι προβλέπει όμως το «σχέδιο Κούσνερ», το οποίο ο ίδιος αποκαλεί «ευκαιρία του αιώνα», παραφράζοντας την φράση του πεθερού του, που έχει αποκαλέσει, προκαταβολικά, την λύση που προτείνει στο Παλαιστινιακό ως «συμφωνία του αιώνα»;

Με τίτλο «Από την ειρήνη στην ευημερία», το σχέδιο Κούσνερ προβλέπει ότι επενδυτές και χώρες δωρητές θα συγκεντρώσουν περίπου 50 δισεκ. δολάρια, από τα οποία τα 28 θα διατεθούν στην κατεχόμενη από το Ισραήλ Δυτική Όχθη και στη Λωρίδα της Γάζας. Από τα υπόλοιπα, τα 7,5 δισεκ. δολάρια θα διατεθούν στην επίσης οικονομικά ασθενή Ιορδανία, 9 δισεκ. στην Αίγυπτο και 6 στον Λίβανο. Το σχέδιο προτείνει συνολικά 179 προγράμματα, ανάμεσά τους την δημιουργία ενός διαδρόμου μεταφορών (κόστος 5 δισεκ. Δολαρίων) που θα συνδέει την Δυτική Όχθη με την Γάζα.

Αραβικές επιφυλάξεις

Η σύνοδος του Μπαχρέιν απευθύνεται κυρίως στα πλούσια κράτη του Κόλπου, με πρώτη τη Σαουδική Αραβία. Θα δεχθούν όμως αυτά τα κράτη να στηρίξουν μια αμερικανική πρωτοβουλία, στην οποία, εκτός από τους Παλαιστίνιους που τους αφορά άμεσα, αντιδρούν και άλλες χώρες του αραβικού κόσμου; Θα πάρουν μια τέτοια απόφαση την ώρα που σε πολλές πόλεις στην Δυτική Όχθη, όπως και στη Λωρίδα της Γάζας, οι Παλαιστίνιοι αντιδρούν στο «σχέδιο Κούσνερ» με διαδηλώσεις;

Η εχθρότητα προς το Ιράν έχει δημιουργήσει μία προσέγγιση κάποιων αραβικών Κρατών με το Ισραήλ, ανάμεσά τους η Σαουδική Αραβία. Αυτή η κοινή εχθρότητα δεν είναι όμως αρκετή για να αποδεχθούν τα κράτη αυτά κάτι, στο οποίο αντιδρούν οι Παλαιστίνιοι. Ο Σαουδάραβας αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών, Αντέλ Ζουμπέιρ, σχολιάζοντας τις αμερικανικές προτάσεις, ανέφερε μεν ότι η βελτίωση της κατάστασης των Παλαιστινίων πρέπει να είναι ευπρόσδεκτη, επέμεινε ωστόσο ότι παραμένει «εξαιρετικά σημαντική» η πολιτική διαδικασία για την λύση του Παλαιστινιακού.

Προβλήματα δημιουργούν όμως και οι διαρροές για το πολιτικό σκέλος του «σχεδίου Κούσνερ», καθώς Αμερικανοί αξιωματούχοι αφήνουν να εννοηθεί ότι μπορεί να μην αναφέρεται σε δημιουργία ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους. Αν συμβεί κάτι τέτοιο θα πρόκειται για άλλη μία παραβίαση, από την κυβέρνηση Τραμπ, της γραμμής που ακολουθούν οι ΗΠΑ, εδώ και δεκαετίες. Θα είναι όμως και μία δικαίωση των Παλαιστινίων για την στάση που κρατούν σήμερα, αρνούμενοι και το οικονομικό σκέλος.

Ο ίδιος ο Κούσνερ άλλωστε, σε συνέντευξή του στο «Αλ Τζαζίρα», ανέφερε ότι «αν υπάρξει ποτέ συμφωνία, αυτή θα βρίσκεται κάπου μεταξύ της Αραβικής Ειρηνευτικής Πρωτοβουλίας και της ισραηλινής θέσης». Η Αραβική Ειρηνευτική Πρωτοβουλία είναι όμως ένα σαουδαραβικό σχέδιο του 2002, το οποίο προβλέπει τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους με τα σύνορα του 1967, πριν δηλαδή την κατάληψη εδαφών από το Ισραήλ, και πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ. Το σχέδιο αυτό απορρίπτεται από το Ισραήλ, αποτελεί, ωστόσο, την κοινή αραβική θέση για το Παλαιστινιακό.

Χαμηλές προσδοκίες

Μέσα σε ένα τέτοιο κλίμα οι προσδοκίες για επιτυχία της συνόδου του Μπαχρέιν είναι υπερβολικά χαμηλές. Αυτό το γνωρίζουν και οι Αμερικανοί. Η ίδια η ομάδα του Τραμπ  παραδέχεται ότι το οικονομικό σχέδιο δεν μπορεί να προχωρήσει, χωρίς μια πολιτική λύση του Παλαιστινιακού και το ερώτημα είναι γιατί διοργανώνει αυτήν την σύνοδο.

Οι Αμερικανοί επεδίωκαν με την τμηματική παρουσίαση του «σχεδίου Κούσνερ» και με δέλεαρ την οικονομική βοήθεια να οδηγήσουν τους Παλαιστίνιους σε συνομιλίες. Με στόχο βεβαίως να μετατρέψουν στην συνέχεια το μερικό «ναι» στο οικονομικό σκέλος σε συμβατική υποχρέωση για αποδοχή του σχεδίου συνολικά, περιλαμβανομένης της προτεινόμενης πολιτικής λύσης.

Πόνταραν άλλωστε στην κακή οικονομική κατάσταση της Παλαιστινιακής αρχής, αλλά και στην αποδυνάμωση του Γραφείου Αρωγής και Έργων του ΟΗΕ για τους Παλαιστίνιους Πρόσφυγες στην Εγγύς Ανατολή (UNRWA), το οποίο έχουν σταματήσει να χρηματοδοτούν και πιέζουν για την διάλυσή του. Το UNRWA, το οποίο χρηματοδοτείται πλέον μόνον από την ΕΕ, την Γερμανία και την Σαουδική Αραβία, καλύπτει φέτος τη λειτουργία 700 σχολείων, στα οποία φοιτούν μισό εκατομμύριο παιδιά (280.000 στη Γάζα), καθώς και κέντρων υγείας που δέχονται περίπου 8,5 εκατομμύρια επισκέψεις τον χρόνο. Για την κάλυψη μάλιστα του προϋπολογισμού του, ύψους 1,2 δισεκ. Δολαρίων,  διοργανώνεται σήμερα στη Νέα Υόρκη διεθνής σύνοδος για την αναζήτηση δωρητών.

Από την άλλη η πρόβλεψη χρηματοδότησης και για άλλες χώρες της περιοχής θα μπορούσε να προκαλέσει ρήγματα στην κοινή αρνητική αντιμετώπιση του σχεδίου από τις αραβικές χώρες. Η Ιορδανία είναι μια χώρα με οικονομικά προβλήματα, είναι όμως και ο τοποτηρητής των μουσουλμανικών ιερών τόπων στην Ιερουσαλήμ, τα περισσότερα από τα οποία βρίσκονται στην Ανατολική Ιερουσαλήμ. Η Αίγυπτος, σύμμαχος των ΗΠΑ και της Σαουδικής Αραβίας ακούστηκε ότι παραχωρεί και εδάφη στο Σινά, στο πλαίσιο του σχεδίου, κάτι το οποίο διέψευσε βεβαίως ο Σίσι. Το "όχι" των Παλαιστινίων δημιούργησε, ωστόσο, νέα δεδομένα.

Βαγγέλης Σαρακινός