Στο φως ο αρχαιότερος ακρωτηριασμός ανθρώπινου ποδιού πριν από 31.000 χρόνια

 

Τα όσα γνωρίζαμε για την «ηλικία» του χειρουργικού ακρωτηριασμού, ανατρέπει η ανακάλυψη ενός ανθρώπινου σκελετού με ακρωτηριασμένο το αριστερό πόδι.

Ο σκελετός βρέθηκε στη νήσο Βόρνεο της Ινδονησίας και χρονολογείται προ τουλάχιστον 31.000 ετών. Η ανακάλυψη αυτή θέτει σε αμφισβήτηση την κυρίαρχη έως τώρα αντίληψη ότι τέτοιες ιατρικές πρακτικές αναδύθηκαν πολύ πιο πρόσφατα, σχεδόν παράλληλα με την εμφάνιση της γεωργίας πριν περίπου 10.000 χρόνια.

Οι ερευνητές από την Αυστραλία, την Ινδονησία και τη Νότια Αφρική, με επικεφαλής τον Τιμ Μαλόνι του αυστραλιανού Πανεπιστημίου Γκρίφιθ, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο επιστημονικό περιοδικό «Nature», ανέφεραν ότι το κάτω άκρο φαίνεται να έχει ακρωτηριαστεί σκοπίμως και ο ασθενής να έχει αναρρώσει. Αυτό δείχνει ότι εξελιγμένες χειρουργικές διαδικασίες λάμβαναν χώρα στην τροπική Ασία χιλιάδες χρόνια νωρίτερα από ό,τι είχε καταγραφεί μέχρι σήμερα.

 

Προηγουμένως η αρχαιότερη διεθνώς γνωστή πολύπλοκη χειρουργική επέμβαση που είχε ανακαλυφθεί, αφορούσε έναν νεολιθικό γεωργό στη Γαλλία πριν περίπου 7.000 χρόνια, από τον οποίο είχε ακρωτηριασθεί το αριστερό χέρι.

Οι ακρωτηριασμοί απαιτούν μια σφαιρική γνώση της ανθρώπινης ανατομίας και της χειρουργικής υγιεινής, καθώς και σημαντική τεχνική δεξιότητα. Πριν τις σύγχρονες κλινικές προόδους, όπως η αντισηψία, οι περισσότεροι άνθρωποι που ακρωτηριάζονταν, τελικά πέθαιναν από αιμορραγία και σηπτικό σοκ ή μετέπειτα μόλυνση.

Οι ερευνητές ανέφεραν ότι στην περίπτωση του Βόρνεο η χειρουργική αποκοπή του κάτω μέρους του ποδιού πιθανώς έγινε όταν ακόμη το νεαρό άτομο ήταν παιδί. Ο νέος επιβίωσε από την επέμβαση (κάτι που θεωρείται απρόσμενο από τους επιστήμονες για μια τόσο πρώιμη εποχή), εκτιμάται ότι περπατούσε στη συνέχεια με τη βοήθεια κάποιου υποστηρίγματος και έζησε έτσι για άλλα έξι έως εννέα χρόνια, προτού τελικά πεθάνει και ταφεί σε ηλικία περίπου 20 ετών στο ασβεστολιθικό σπήλαιο Λιανγκ Τέμπο στην περιοχή του Ανατολικού Καλιμαντάν.

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι όποιος - ή όποιοι- έκανε τον ακρωτηριασμό, κατείχε λεπτομερή γνώση της δομής του ποδιού, των μυών και των αιμοφόρων αγγείων του, έτσι ώστε μπόρεσε να αποτρέψει τη μοιραία απώλεια αίματος και τη μόλυνση. Θεωρούν απίθανο ότι το κάτω άκρο αποκόπηκε από επίθεση ζώου ή ατύχημα, καθώς αυτά συνήθως προκαλούν συντριπτικά κατάγματα. Επίσης δεν φαίνεται ο ακρωτηριασμός να έγινε ως τιμωρία, καθώς ο νέος έλαβε τη δέουσα φροντίδα μετά την επέμβαση και κατά την κατοπινή ταφή του.

Προκύπτει συνεπώς το συμπέρασμα, σύμφωνα με τον Γκρίφιθ, ότι μερικοί πρόγονοί μας στα τροπικά βροχοδάση της Ασίας είχαν αναπτύξει προχωρημένες ιατρικές γνώσεις και ικανότητες. Η γρήγορη επιδείνωση των μολύνσεων σε ένα τέτοιο ζεστό και υγρό περιβάλλον πιθανώς αποτέλεσε κίνητρο για την απόκτηση χρήσιμων γνώσεων, όπως η αντισηψία με τη βοήθεια της πλούσιας ποικιλίας βοτάνων και άλλων φυτών στο Βόρνεο. Στο ίδιο νησί έχουν βρεθεί και άλλα σημαντικά ευρήματα στο πρόσφατο παρελθόν, όπως απρόσμενα παλαιές βραχογραφίες, χρονολογούμενες πριν περίπου 40.000 χρόνια.